Leerplicht of aanwezigheidsplicht?

Het is 11:30u als de moeder van Willem gebeld wordt door de juf. Willem voelt zich niet lekker, dus de vraag is of moeder hem kan komen ophalen. Gelukkig is ze thuis vandaag. Een kwartier later vertrekt een koortsige Willem met zijn moeder naar huis, terwijl de juf nog zegt: Goed uitzieken he! De 4 dagen daarna is Willem thuis en knapt gelukkig weer snel op.

Vere zit in dezelfde klas als Willem. Ze heeft geen koorts, maar voelt zich ook niet lekker. Eigenlijk zou ze ook wel naar huis willen, net als Willem. Vere is een gevoelig meisje, wat alle prikkels uit de klas, de dingen die ze hoort en ziet, maar ook alle dingen die ze denkt en voelt diep verwerkt in haar zenuwstelsel. Hierdoor begrijpt Vere de dingen snel en soms beter dan andere kinderen, maar er hangt ook een prijskaartje aan een dergelijk diepgaande verwerking: moeheid en overprikkeling.

Maar Vere mag niet naar huis. Ze heeft namelijk geen ziekte, geen griep of psychisch probleem .. ze is ‘gewoon’ sneller overprikkeld en dat telt niet. Voor Vere is er echter weinig verschil. Haar lichaam geeft alle symptomen van griep, soms zelfs tot verhoging aan toe, maar ze mag niet zomaar eventjes thuis blijven. Er is namelijk leerplicht.

Leerplicht betekent dat kinderen vanaf 6 jaar niet ‘zomaar’ thuis mogen blijven als het even niet lekker gaat. Leerplicht betekent dat kinderen het verplichte aantal uren op school moeten zijn om te leren, anders krijgen de school of de ouders een probleem.

Het probleem is dat Vere helemaal niet kán leren als ze overprikkeld is. Haar zenuwstelsel heeft al een overload aan ‘open tabbladen’ en er kan er geen een meer bij. Hoewel Vere dus fysiek aanwezig is op school, leert ze maar bar weinig. Ze is slim genoeg hoor, dat zeker! Maar haar lichaam en hersenen hebben meer tijd nodig om de file aan verwerkingsopdrachten bij te werken, zodat er weer iets nieuws bij kan. Ze heeft meer tijd nodig dan er is. Meer tijd nodig dan mág. 

De prijs betaalt Vere ook op andere momenten. Na schooltijd en in het weekend heeft ze nauwelijks ruimte om met vriendjes te spelen en gaat ze met tegenzin naar de verjaardag van haar neefjes, want ze heeft al deze tijd eigenlijk nodig om de schooldagen te verwerken. Ze heeft veel en intense conflicten met haar moeder en broertje over de kleinste dingen. Vaak gaat het al mis op het schoolplein. Naar school gaan verliest al snel z’n glans als je het op je tandvlees probeert vol te houden. ..

Een paar dagen later zegt de juf tegen de moeder van Vere dat ze even wil praten. Vere is erg brutaal geweest in de klas, heeft zelfs andere kinderen geslagen en vervolgens met de deur gegooid. Het is niet de eerste keer. Dit gedrag wordt niet geaccepteerd, dus daar moet even goed over worden gepraat. Misschien is er iets thuis aan de hand waardoor Vere zo boos is geworden? Of heeft Vere wat extra aandacht nodig qua sociale vaardigheden? Wellicht is het toch goed om haar eens te laten testen, want dit is geen normaal gedrag voor een meisje van haar leeftijd. ..

Zo zou het zomaar kunnen dat Vere over een poosje wel een ‘psychisch probleem’ heeft. Netjes op papier door een professional. Welk stickertje er dan aan komt te hangen maakt voor dit verhaal niet zoveel uit, want het effect is dat Vere wél naar huis mag als het even niet lukt. Zodat ze weer volop mee kan doen als ze is opgeladen.

Maar het stickertje maakt natuurlijk wél uit! Want Vere heeft helemaal geen stoornis! Ze heeft een aanleg, een persoonlijkheidsdingetje die maakt dat ze haar omgeving dieper verwerkt. Er is helemaal niets mis met haar, maar zonder een rapport waarin het tegenovergestelde staat, krijgt ze geen randvoorwaarden waarbinnen ze tot leren kan komen. Dus leert Vere niet dat ze ‘gewoon’ een gevoelig kind is, met haar eigen talenten en uitdagingen, maar leert Vere dat ze ‘anders’ is en behandeling en aanpassing nodig heeft.

Wat als Vere gekend zou worden in haar persoonlijkheid en haar aanleg, als Vere serieus genomen zou worden in haar manier van het verwerken van de wereld -zonder diagnose, ziekte of behandelplan-, wat als Vere de ruimte zou krijgen om zelf te leren omgaan met overprikkeling  en intensiteit, wat als Vere zou mogen leren dat haar gevoeligheid ook een talent is … zou Vere dan niet veel meer leren?

Ik heb dus wat moeite met het woord LEERplicht en hoe het er in de praktijk uit ziet. Want als we willen dat kinderen LEREN en het zelfs een plícht is om te leren.. moeten we dan niet ook de voorwaarden scheppen om dat leren mogelijk te maken? Nu is het prima als een kind meer hulp nodig heeft, extra remedial teaching om ze verder te helpen met die dingen die ze moeilijk vinden en extra ondersteuning op gedrag als dát nodig is om tot leren te komen. Maar wat als een kind eigenlijk mínder nodig heeft? Wat als een kind het nodig heeft om mínder op school te zijn om de beste (leer)prestaties te kunnen laten zien? Daar kunnen we meestal een stuk minder mee.

Ik pleit ervoor dat we LEERplicht serieuzer nemen en daarmee niet zo strak vasthouden aan AANWEZIGHEIDSplicht. Voor al die gevoelige kinderen die niet zomaar gedijen in een vol schoolschema en een volle klas. Ik pleit voor erkenning van diversiteit in manieren van leren en leven. Ik pleit voor ruimte voor de ouders van deze gevoelige kinderen die vaak wel weten dat hun kind meer rust nodig heeft, maar zoveel moeite moeten doen om daar op school in gehoord en erkend te worden. Ik pleit voor KWALITEIT van de aanwezigheid van een kind in plaats van enkel de kwantiteit.

En laten we het woord PLICHT toch ook vooral op onszelf betrekken als volwassenen. Dat we onszelf enige verplichting opleggen om te durven zien en erkennen wat íeder kind nodig heeft om te leren, ook als dat anders is dan we het altijd hebben gedaan.